خبرگزاری زنان ایران

به گزارش خبرگزاری زنان ایران - میترا خسروبیک- کودکان معمولا از یک سالی شروع به رفتارهایی می کنند که ما از آنها تحت عنوان " لجبازی" یاد می کنیم. کودکان لجباز، کودکانی حساس، زودرنج، خشمگین، انتقام جو و کینه توز هستند که در گفتمان های عمومی این نوع رفتارهای آنها را ارثی یا اکتسابی تعریف می کنند. این در حالی است که به گفته روانشناسان این رفتار مانند سایر رفتارهای بشر معلول یک علت است و در کودکان می تواند به سه دلیل عمده ی عدم توجه کافی والدین به آنها، توجه مشروط، سرزنش و توهین کودک و از طرف دیگر امر و نهی کردن افراطی نمود و بروز یابد.
لجبازی، در کودکان نوعی ابراز وجود است، آنها می خواهند دیده شوند، می خواهند نظر خود را ابراز کرده و جایگاه شان را به بزرگ ترها نشان دهند و این هدف که به نوعی به کرسی نشاندن حرف است با بزرگ تر شدن شان کودک مصداق بیشتری پیدا می کند.
اوج لجبازی در خردسالان بین سنین 4-3 سالگی و در نوجوانان بین سنین 15-13 سالگی دیده می شود که در این مقاله به لجبازی در دوران کودکی پرداخته شده است.
سیدشهرام علیزاده متخصص و رواشناس کودک و نوجوان معتقد است: عوامل مختلفی از جمله کسب استقلال، تذکرات بیش از حد، الگوهای نامناسب، عدم توجه به رفتارهای مثبت کودک، عدم هماهنگی پدر و مادر در اصول تربیتی، خشم درونی کودک نسبت به والدین و حتی مسائل جسمی همچون گرسنگی، خستگی و مشکلات خواب می تواند موجب لجبازی کودک شود.
اما سؤال اینجاست که چگونه باید با کودک لجباز رفتار کرد. آیا اعمال جنگ قدرت در خانواده بین والدین و فرزند خردسال می تواند نتیجه بخش باشد؟
زهرا پور ولی کارشناس روانشناسی در این زمینه به خبرنگار طنین یاس می گوید: بهتر است تا حدی که کودک به خود آسیب نمی رساند او را مستقل و به نظرش احترام بگذاریم – مثل در انتخاب رنگ کفش و حتی غذا خوردن یا نخوردن - کودک را برای انجام کارهای محوله مجبور به عجله کردن نکنیم، برای برطرف کردن لجبازی کودکانه به او رشوه ندهیم و در صورت انجام کاری نادرست پاداش های او را حذف کنیم، سعی کنیم رفتارهای کودک را هنگام لجبازی نادیده بگیریم و در خانواده جوی آرام را به وجود بیاوریم .
وی با تأکید بر اینکه کودک لجباز به دنبال پیروزی است! به درست یا اشتباه بودن رفتارش توجه ندارد! می گوید: کودک با لجبازی کردن به دنبال دفاع از خواسته خود است و هر چه والدین بیشتر سرسختی کنند او نیز سرسخت تر خواهد شد، پس باید با همفکری به مرحله ای برسند که تنیجه آن برد – برد برای آنها باشد که داشتن برنامه ای منظم از مهم ترین راه های رسیدن به نتیجه مطلوب است.
نکته ای که نباید آن را فراموش کرد این است که هر کودکی برای خواسته های خود پافشاری دارد و این پافشاری گاها براساس تقویت و تمرین حس استقلال و مالکیت است، پس نباید سریع به کودک برچسب " لجبار یا غُد" به او زد. در سنین بین 4-3 سالگی والدین احساس می کنند که کودک شان قصد مخالفت با آنها دارد، مثلا اگر بگویند کاری را انجام بده، می‌گوید انجام نمی‌دهم و اگر بگویند انجام نده، با جیغ و فریاد همان کار را می‌خواهد انجام دهد. والدین باید در نظر داشته باشند که این نوع رفتار نه به دلیل لجبازی بلکه به دنبال کسب استقلال کودک صورت می گیرد و مرحله ای طبیعی از سیر ر شد او محسوب می شود. اما اگر این رفتارها تا سن 9-7 سالگی ادامه پیدا کرد نیاز به مشاوره دارد.
از مهم ترین ویژگی های کودک لجباز می شود به موارد زیر اشاره کرد:
نیاز شدیدی به توجه و شنیده شدن حس می‌کنند؛ میلِ تندخویانه‌ای به مستقل بودن دارند؛ بیشتر از هم‌سالان خود کج‌خلقی می‌کنند؛ر انجام آنچه مورد پسندشان است وظیفه‌شناس ظاهر می‌شوند؛ رئیس‌مآبانه رفتار می‌کنند؛ کارها را با سرعت دلخواه خودشان پیش می‌برند.
حال که فرد سنین خردسالی را طی کرده است و در سن کودکی به سر می برد و لجبازی هایش ادامه دارد، خانواده چگونه باید با او برخورد کرد؟
بنابر گفته روانشناسان کودک و نوجوان، لجبازی کودکان زمانی غیرقابل‌تحمل می‌شود که پیوندعاطفی قوی بین مادر و کودک وجود نداشته و یا این پیوند آسیب‌دیده باشد. این آسیب دیدگی می تواند ناشی از تولد نوزادان سخت یا دشوار، عدم آمادگی زن برای بارداری، عدم پیوند قوی مادر خردسال لجباز با مادرش، استانداردهای بالای مادر که توسط آن کودک به هیچ طریقی نمی تواند نظر مساعد و تأیید او را کسب کند و ... باشد، از این رو پس سعی می‌کند از راه دیگری که غالبا کارهای ناپسند است، توجه به‌دست آورد.
لطیفی کارشناس روانشناسی معتقد است که نحوه برخورد والدین با کودک لجباز در پیشرفت این عادت و همچنین پایداری زمان آن تأثیر مسقتیم دارد. تربیت و نحوه برخورد با کودک لجباز با کودکی که لجبازی نمی کند، کاملا متفاوت است.
بنابرگفته وی برقراری ارتباط مؤثر بین والدین و کودکان، یک مسیر دو طرفه است. اگر پدر و مادر می خواهند تا کودک حرف های آنها را بشوند ابتدا باید خود بیشتر طالب شنیدن حرف های کودک شان باشند. با کودکشان ارتباط نزدیک برقرار کنند و به او حق انتخاب بدهند.
این روانشناس کودک با بیان اینکه حفظ آرامش والدین در برخورد با رفتارهای کودکی که لجبازی می کند از اهمیت بالایی برخوردار است، می گوید: این روش به نام "اعمال روش خاموشی" در این روش والدین در مقابل رفتارهای منفی کودک هیچ واکنش کلامی، دیداری و شنیداری انجام نمی دهند و گویی چیزی را ندیده اند، کودک پس از چند بار تکرار رفتار منفی، به علت دریافت نکردن پاسخ، پی می برد که کارش بیهوده است.
لطیفی به خبرنگار طنین یاس گفت: تنبیه بدنی، بدترین نوع رفتاری است که والدین می توانند در برابر لجبازی های کودک از خود نشان دهند زیرا هم باعث تبدیل شدن کارهای کودک از لجبازی به سمت نفرت شود زیرا تبیه بدنی باعث احساس عجز و ناامیدی کودک از والدین خود می شود او که قصد داشت نظر آنها به سمت خود جلب کند با تنبیه شدن افسرده و پرخاشگر می شود.
وی باز کردن چشم و گوش به حرف ها و اعمال مثبت کودک را بهترین راه برای بالا بردن اعتماد به نفس و حس دیده شدن کودک برشمرد و گفت : توصیه می شود والدین در این روش از سیستم پاداش نیز استفاده کنند.
این روانشناس کودک و نوجوان در پایان به والدین توصیه کرد که از اعمال قوانین زیاد در خانه برحذر باشند و حداقل قوانین را برای کودک خود وضع کنند و فقط در مواقع ضروری به خواسته او " نه " بگویند. همچنین با توجه به سن و توانمندی او برایش وظایفی را تعریف کرده و به او حق انتخاب بدهند. اگر چه در تصمیم گیری ها قاطع عمل می کنند اما کودک را کنترل نکرده و در انجام دادن وظایفش، عجله نکنند.

ادامه دارد..