کد خبر: 189517                      تاريخ انتشار: 1402/11/10 - 09:17
برگزاری جشن سده زرتشتیان در یزد
 
سَده نام یکی از جشن‌های باستانی است. این جشن در میان زرتشتیان اهمیت خاصی دارد
 
یکی از ویژگی‌های ایران باستان برگزاری جشن‌ها و مراسمی است که هر یک فلسفه‌ای دارند. اغلب‌ این جشن‌ها با هدف اتحاد مردم و کاشتن بذر شادی در میان آن‌ها برگزار می‌شدند. سَده نام یکی از جشن‌های باستانی است. این جشن در میان زرتشتیان اهمیت خاصی دارد ؛ در متون کهن از این جشن به عنوان جشن ملی یاد شده است.جشن سده از قدیم برای مقابله با تاریکی و سرما در روز دهم بهمن‌ماه (معادل صدمین روز زمستان بزرگ دوران باستان) برپا می‌شد. در مورد روز برگزاری جشن سده روایت‌های مختلفی وجود دارد. برخی می‌گویند چون صد روز از زمستان می‌گذشت، جشن سده برگزار می‌شد (در تقویم کهن تنها دو فصل زمستان و تابستان وجود داشت). برخی دیگر می‌گویند از روز جشن سده پنجاه روز و پنجاه شب تا عید نوروز باقی می‌ماند. فردوسی در شاهنامه، زمان برگزاری این جشن را مربوط به زمان پادشاهی هوشنگ می‌داند. ابوریحان بیرونی نیز به آن اشاره کرده و اولین جشن سده را به فریدون انتساب می‌دهد. جشن سده بارها در کتب تاریخی و ادبی کهن آورده شده که نشان از اهمیت این جشن دارد.مردم قبل از مراسم، شروع به جمع‌آوری هیزم می‌کنند و مخروطی بزرگ از هیزم می‌سازند. این مخروط سَده نام دارد. در روز دهم بهمن‌ماه، همه دور سده جمع می‌شوند؛ زنان زرتشتی آش و سیرو می‌پزند، مردم آجیل و خوراکی می‌آورند و با هم خوش و بش می‌کنند. این مراسم با اجرای موسیقی، پرده‌خوانی، شاهنامه‌خوانی و نقالی همراه است. با فرا رسیدن غروب آفتاب این مراسم توسط موبدان زرتشی با لاله‌ای آتش در دست و در حالی که بخشی از اوستا را زمزمه می‌کنند اجرا می‌شود. موبدان از چهار سو، هیزم‌ها را آتش می‌زنند. وقتی آتش افروخته می‌شود مردم دور آتش گرد هم می‌آیند و و مراسم را جشن می‌گیرند. در نهایت با فرو نشستن آتش مردم از روی آتش می‌پرند، برخی با اسب‌هایشان این کار را انجام می‌دهند. در پایان، عده‌ای از کشاورزان مقداری خاکستر برای برکت و شگون با خود به همراه می‌برند.جشن سده در میان زرتشتیان یزد هنوز با شکوه تمام برگزار می‌شود. دهم بهمن هر سال، از سراسر کشور عده زیادی به سمت یزد می‌روند تا این روز را کنار هم جشن بگیرند.آیین باستانی «سده» در سال ۱۳۹۱ در فهرست میراث معنوی ایران و در بهمن ۱۳۹۸ در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ایران ثبت شد. همچنین برای ثبت جهانی آن نیز پرونده ای تهیه شده و در نوبت ثبت جهانی در فهرست میراث ناملموس یونسکو قرار گرفته است.